Kasaba Kirmir Çayı vadisi üzerine kurulmuştur. Kirmir çayı Sakarya nehrinin büyük bir koludur. Kirmir çayına kasaba yakınlarında Büyük dere ve Oymaağaç deresi karışmaktadır.

Kasaba diğer köylere nazaran yeşil alan bakımından zengindir. Ormanlarda sarı çam, meşe, köknar, ardıç bulunmaktadır. Çay kenarlarında söğüt kavak ve çeşitli meyve ağaçları yetişmektedir. Bu meyve ağaçlarından en dikkat çekeni sınırlı bölgelerde yetişen ve halk arasında "minnap" olarak bilinen hünnaptır.

İlkbaharda Yeşilöz renk renk çiçeklere bezenir. Bu mevsimde bütün doğal mekanların olduğu gibi Yeşilöz’ünde doğal manzarası çok büyük ilgi görmektedir.

Yeşilöz...

Sarıçam ve göknar ormanı içinde, kayalara oyulmuş mağaralar... Karadeniz ile İç Anadolu sınırında geleneksel taş mimarinin ahşapla buluştuğu eski evler... Ve vadiye çizdiği hilalin iki ucu tam birleşecekken vazgeçip yön değiştiren şakacı Kirmir Çayı... Güdül’e altı kilometre mesafedeki Yeşilöz ve yaylaları, başkentliler için unutulmaz anların yaşanacağı bir doğa seçeneği.

Kızılcahamam’dan başlayıp Güdül’e devam eden oldukça virajlı karayolu, Kirmir Vadisi boyunca ilerlerken Yeşilöz’den de geçiyor. Tarih boyunca hiç eksik olmayan çilelerinden birini daha çekiyordu güzel Anadolu’m, günahı her neyse; çok sert geçen kışın ardından bitmek bilmeyen yakıcı sıcaklarla bazı ağaçlar kurumaya yüz tutmuştu. “Bir yağmur yağsa pampulotu çıkacak,” diyor 73 yaşındaki Hacı Cemal Dayı. Ama Ankara’ya yağan son yağmur Yeşilöz’e uğramadan geçmişti. Şimdilerde geçimini arıcılıktan sağlıyordu. Dediği otlar yaz sonlarındaki yağmurların hemen ardından biter ve iyi bal verirmiş. Sekiz yıldan sonra tekrar Yeşilöz’deyim. Yolu asfaltlanmış, beton binalara karşın tarih ve doğanın iç içe olduğu dokusunu pek yitirmemişti. Yeşilöz, Güdül’e yalnızca 6 kilometre mesafede, Kirmir Çayı’nın olmadık kıvrımlarla şekillendirdiği vadinin yamacında. İç Anadolu ile Karadeniz bölgelerinin sınırında yer alan Yeşilöz’de hem ahşap hem de taştan yapılma çoğu asırlık evler iki bölgenin yapı unsurlarını da yansıtıyor. Meydandaki caminin tarihi oldukça eskilere gidiyor ancak içi ve dış duvarları yenilemelerle ilk halinden çok uzaklaşmış.

Yeşilöz’ün Kavacık mevkiindeki peribacaları eşine az rastlanır türden. Çayın hemen karşısındaki kaya duvarına insan eliyle kazılmış mağaralara ulaşmanın tek yolu asma köprüden geçmek. Ancak üst sıradaki mağaraların yolu oldukça tehlikeli. Kısa bir yan geçiş yapılan kayalık bölüm ve mağara girişindeki 60 dereceyi bulan eğimli yerde basamak ve tutamakları çok iyi belirlemek gerekiyor. Mağaralar birbirine bağlı odalardan oluşuyor. Bazılarının duvarlarında sıva kalıntıları var.

Vadi boyunca kilometrelerce yol kat eden Kirmir Çayı geniş bir hilal çiziyor. Hilalin uçlarının birleşmesine ramak kalmışken vazgeçip Güdül’e yöneliyor. Bu nedenle ortada kalan yükseltiye “Ada” ismi verilmiş. Bu tepenin kuzeye bakan dik yamacında beş esrarengiz delik var. Burayı ancak tarif üzerine bulabildim, zira gezerken tesadüfen rastlamak olası değil. Delikler 20- 30 santimetre çapında, kayanın içine yatay olarak ilerliyor. Doğal yollardan oluşmuş olması pek mümkün görünmüyor. Bunların, girişi sonradan kapanmış bir yeraltı şehrinin havalandırma bacaları olabileceği iddia ediliyor.

Bir başka ilginç yer de Yeşilöz’ün Kızılcahamam çıkışında yer alan minyatür bir kanyon. Biraz ileride asfaltla birleşen toprak yolun üzerindeki küçük köprüden kanyona doğru yürümeye başladım. 100 metre bile olmadan kanyonun içindeydim. Dere kurumuştu ama şelalelerin altındaki cadı kazanlarında, yanından geçince içine kurbağaların atladığı su birikintileri kalmıştı. İki tarafımda yükselen dik duvarların arasından, kuru şelalelerin sağından solundan geçerek yaptığım kısa yürüyüşün sonunda yüksekçe bir duvarla karşılaştım. Sağından geçilebilirdi ama tehlikeye girmemek için soldaki uygun yamaçtan kanyonu terk ettim. Sonradan Rumlar zamanından kaldığını öğrendiğim bir patikaya çıktım. Patika bittiği yere kadar kanyona paralel devam edip dereyi karşıya geçiyor. Az yukarıda peribacaları... Yamacı çıkarken dikkat etmeme rağmen çalı dikenleri kollarımı çizik içerisinde bırakıyor. Toprak ve kayalar koyu kızıl renkte burada. Peribacalarının biri ilginç bir şekilde delikli; başka hiçbir yerde böylesini görmemiştim. Dönüşte kanyona inmeden patikayı izleyerek Yeşilöz’e varıyorum.

Yamaçtaki mağaralara Kirmir Çayı üzerindeki asma köprüden geçilerek ulaşılıyor. Yeşilöz’ün kuzeyindeki Kurumcu Dağı’nın hemen ardında bambaşka bir coğrafya karşılıyor gidenleri. Kışın pek kar tutmayan vadi tabanının aksine Köroğlu platolarının kışları soğuk ve karlı. Yazları serin ve nispeten yağışlı. Gür sarıçam ve göknar ormanı iç açıcı.

Başkentin beton uygarlığına etraflıca bir seçenek Yeşilöz: İnsanı, mimarisi, tarihi, ağacı, ırmağı, mağaralarıyla.

Kaynak : Atlas 


DOĞAL YAŞAM

Yeşilöz'ün ormanlık bölgelerinde ayı, yaban domuzu, geyik gibi hayvanlar bulunur. Kurt, tilki, porsuk, tavşan, kokarca, gelincik, sincap gibi kara hayvanları ile keklik, çil, toy, turna, çulluk, güvercin, üveyik, bıldırcın gibi kuşlar her yerinde bulunur. Atmaca, şahin ve kartal gibi yırtıcı kuşlara rastlanır. Nehirlerde sazan, alabalık,tatlı su kefali, yayın, tatlı su midyeleri, yengeç, kurbağa, kaplumbağa, karabatak, yaban ördeği, yaban kazı  gibi hayvanlar mevcuttur.

 &

1. Coğrafi Durum:
Ankara ilinin 96 km. kuzey batısında Güdül-Kızılcahamam karayolu üzerinde Doğuda Güzel, Meyvebükü Kuzeyde Sorgun, Yelli Batıda Karacaören Güneyde Kamanlar, ve Hacılar köyü sınırları ile çevrili olup doğal bir sınırı yoktur. Rakım 900 metredir.

2. Dağlar:
Kasabanın kuzey doğusunda 1983 metre yükseklikte Kavaklı dağı, Kuzey doğusunda 1151 metre yükseklikte Dikmen tepesi ve güneyinde 1341 metre yükseklikte Sivri tepesi mevcuttur. Kasabanın kuzey kısmı meşelik ve daha ilerisi çamlıktır. Kasabanın diğer tarafları taşlık ve çoraktır.

3. Ovaları:
Kirmir çayı boyunca düzlükler vardır. Halk buralara ova der lakin düzgün bir ovası yoktur. Çukuryası denilen mevkide çok fazla olmayan bir düzlük mevcuttur.

4. Yaylaları:
Kasabanın kuzey kısmında Kızık yaylaları, Sazak pınarının olduğu mevkide Sazak yaylası, Bozyer mevkiinde Dibeçik suyunun çıktığı yerde Dibeçik yaylası, oluk deresi yaylası, Soğuk su pınarı yaylası bulunur. Bu yaylaların çok iyi suyu vardır. Çamlık ve meşelik olduğu için tertemiz havaları mevcuttur. Buralarda yazın piknik yapılabilir.

5. Vadiler:
Kasabada vadi bölgeleri mevcuttur. Yukarı kısmında Bük mevkiinde yerleşim merkezinde ki İn başı vadisi ve Adalar civarındaki vadiler olarak sayılabilir. Bir ara adalar civarının Milli Park olarak düzenlenmesi için çalışmalar yapılmış fakat netice alınamamıştır.

6. Akarsular:
Kasaba Kirmir çayı vadisinde kurulmuştur. Sakarya nehrinin büyük bir koludur. Kasaba yakınında Kirmir çayına karışan büyük dere ve Oymaağaç dereleri sayılabilir. Yelli deresi de kasabanın giriş kısmında Kirmir çayına dökülür.

7. Bitki Örtüsü:
Kasaba diğer köylere nazaran orman bakımından daha zengindir. Kasabanın kuzey kısmı ormanlarla kaplıdır. Ormanlarda sarı çam, meşe, köknar, ardıç bulunmaktadır. Kuzeyden güneye indikçe bitki örtüsü seyrekleşir. Kasabanın diğer kısımları bozkır bitkileri ile örtülüdür. Bu kısımlarda daha ziyade su kaybını önlemek için tüylü ve dikenli az yapraklı bitkiler yetişir.

8. Turistik Yerler:
Kasabının Kirmir çayı vadisi kasaba halkı için en iyi turistlik yerdir. Adalar mevki ve bük civarı en iyi turistik yerlerdir. Ayrıca Kızık yaylaları en güzel dağ havası için en müsait yerdir. Buralardaki soğuk sular insana yaz sıcağında hayat verir. Köroğlu dağları eteklerinde kurulan kasaba buradaki çam havası ile yazın ve baharda çok güzel olur. İnlerin Önü, Çakmak Çayırı, Kızık.

9. Nüfusu:
Kasabanın 1985 yılı genel nüfus sayımına göre 3178 dir. Kasabanın çukur çiftliği diye bir yerleşim yeri vardır. Kasabadan Başkent Ankara'ya, Bolu ve İstanbul iline büyük bir nüfus akını vardır.

10. İdari Bölümü:
Kasaba 1973 yılında belediyelik olmuştur. İki mahallesi vardır. Aşağı ve yukarı olmak üzere Çukur çiftliği, küçük Kızık, büyük Kızık, Sazak pınarı, Öreni gibi yerleşim yerleri mevcuttur. İdari yönetim bakımından 1957 yılında Kadar Ayaş ilçesine bağlı iken 1957 yılında Güdül ilçe merkezi haline getirilmesi ile bu ilçeye bağlanmıştır.

11. Elektrik:
Kasabamıza 1972 yılında gelmiştir.

12. Sağlık Ocağı:
10 Haziran 1982 de müracaat edilerek 27.4.1983 yılında inşaatına başlanmıştır ve 1.12.1984 tarihinde teslim alınarak faaliyete başlanmıştır. Daha önce dispanserde tedavi yapılıyordu haftada bir gün ilçemizden gelen doktor sayesinde tedavi yapılıyor. Şu anda hastanemizde 2 hizmetli ve 1 ebe personel olarak bulunmaktadır.

13. Su:
1946 yılında gelen su şebeke dağıtımı ile 1964 yılında yapılmıştır. Daha önceleri sokak çeşmeleri olarak kullanılmaktaydı.
1995 yılında ise içimi çok güzel olan "Oluk Deresi" suyu, halkımız ve belediyemizin ortak çalışmasıyla sekiz kilometre mesafeden kasabamıza getirilmiştir.

14. Camiler:
Yukarı Cami: 1914 yılında yapılmıştır.
Aşağı Cami: 1910 yılında yapılmıştır.

15. Çeşmeler:
Cami Önü Çeşmesi
Ayavaya'nın Pınar (Büyük Kızık)
Oluk Deresi Çeşmeleri

16. Yol:
1953 yılında köylünün çalışması ile yapılmıştır. 1985 yılında karayolları yeni yol yapımına başlamıştır. Kızılcahamam - Güdül arasında, zaruri dönemeçleri saymazsak, gayet düzgün ve güvenli bir yol yapılmıştır. Sincan - Ayaş - Güdül arası yol çalışmaları halen devam etmektedir.

17. Okullar:
Yeşilöz İlköğretim Okulu
Yeşilöz Ortaokulu
Yeşilöz Derviş Hasan İlkokulu
Yeşilöz İlkokulu
Kasabamızda 1927 yılından bu tarafa eğitim-öğretime devam edilmiş, Milli Eğitimin amaçları doğrultusunda eğitim-öğretime devam edilmektedir.

18. Köy Odası:
Köy odası olarak kullanılan 3 tane yer vardır. Aşağı mahallede bulunan oda köyümüzün belediye binası olarak kullanılmıştır. Belediye binası yapıldıktan sonra belediyenin ardiyesi olarak kullanılmaktadır. Yukarı mahallede bulunan odalardan biri halen gelen misafirler için kullanılmaktadır. Ayrıca sosyal halk konutlarında 1 adet dairede misafirhane olarak kullanılmaktadır.

19. Yapılması Düşünülenler:
Yatılı bölge okulu için gerekli mercilere başvuruldu, netice beklenilmektedir.

20. Köprüler:
Keşanuz Köprüsü
Asma Köprüler
Çınardibi Asma Köprüsü

21. Tarihi Yerleri:
Dikmen Kalesi
Emürün Taş Kestiği